Opstellingen in het onderwijs

De afgelopen 25 jaar hebben familieopstellingen hun nut bewezen in het verhelderen en helen van familiedynamieken, maar ook van andere systemen.

Eén domein waar opstellingen met name een belangrijke bijdrage kunnen leveren is het onderwijs. In het onderwijs lopen zoveel systemen door elkaar, dat verstrikkingen continu op de loer liggen. Ontrafelen en ontknopen is dan belangrijk bij het zoeken naar de juiste oplossingen voor de vele uitdagingen.

Scholieren, studenten, cursisten brengen hun familiedynamiek mee naar school, maar niet alleen zij. Ook de docenten en al het andere personeel. Daarnaast is de school zelf een systeem, waarbinnen veel afstemming nodig is. En de school is weer onderdeel van een systeem van financiering en regelgeving. Kortom, geen eenvoudige of overzichtelijke situatie.

Met opstellingen binnen onderwijsinstellingen is inmiddels veel ervaring opgedaan. Binnen de klas, ter ondersteuning van het werk van de docent, maar ook als instrument om de dynamiek in de onderwijsorganisatie zelf te verhelderen.

Een vernieuwende school voor voortgezet onderwijs scoorde laag op de kwaliteit index en vroeg opstellingen. De opstelling maakte duidelijk dat de ideologien en bevlogen docenten elkaar alleen maar versterken, dus geen tegenstrijdigheid. Maar de leerlingen zaten toch in de knel. Waarom? Er was eenvoudigweg veel te veel ideologie en gedrevenheid. Niet de kinderen en de kwaliteit van onderwijs, maar de idealen stonden centraal. Er werd voor een meer pragmatische aanpak gekozen, de school verhuisde en floreert.

Praktisch

Hoe het in zijn werk gaat: bij een opstelling komen een aantal personeelsleden bij elkaar om belangrijke knelpunten te beschouwen. Soms worden externe plaatsvervangers, representanten ingezet om een levendig tableau vivant te maken van het krachtenveld. Daarin worden oplossingsrichtingen verkend en getest op mogelijke uitwerking in de praktijk. In de meeste gevallen ontstaan er onverwachte inzichten bij de deelnemers dankzij het feit dat niet alleen het hoofd, maar ook lichaam en emoties worden aangesproken bij de zoektocht naar oplossingen. Gemiddeld duurt en opstellingsbijeenkomst één dagdeel.

De inzet van opstellingen is zinvol voor: onderlinge samenwerking, aanpak van een reorganisatie, problemen op een afdeling in de relatie met gemeente, onderwijsinspectie, ministerie. Bij bovenmatig personeelsverloop, moeilijk oplosbare en langdurig slepende conflicten, het samengaan van afdelingen en de vorming van nieuwe afdelingen.

Aan de hand van werkelijke casussen kom ik  de methodiek graag introduceren aan iedereen die het onderzoek naar opstellingen in het onderwijs met ons wil aangaan.